Na czym polega terapia EMDR i co sprawia, że jest to skuteczną metodą leczenia urazów psychicznych? Dowiedz się więcej o neurofizjologicznym aspekcie terapii odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych.
W poniższym artykule rzeczowo przedstawiamy terapię EMDR, która nie bez powodu zyskuje coraz większą popularność wśród specjalistów zdrowia psychicznego i ich klientów.
Terapia EMDR z ang. Eye Movement Desensitization and Reprocesing tłumaczymy na polski jako terapię odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych. Jest to coraz prężniej rozwijająca się forma psychoterapii, którą wykorzystujemy w leczeniu urazów psychicznych i innych trudnościach natury psychologicznej.
Terapia EMDR opiera się, podobnie jak inne rodzaje oddziaływań terapeutycznych, przede wszystkim na systematycznych spotkaniach i rozmowach z psychoterapeutą. Elementem odróżniającym EMDR od innych form psychoterapii jest jednak prowadzanie podczas spotkań terapeutycznych stymulacji zmysłów Klienta (najczęściej jest to narząd wzroku).
Umiejętnie poprowadzona stymulacja zmysłów Pacjenta (najczęściej za pomocą ruchu gałek ocznych), podczas jego opowieści o trudnych i traumatycznych wydarzeniach, pozwala na przyśpieszenie procesów przetwarzania poznawczego i tym samym – na zmniejszenie doznawanych objawów, a z czasem również na uleczenie psychicznych ran.
Celem terapii EMDR jest umożliwienie klientowi pełnego odreagowania i przeżycia do końca trudnych doświadczeń z przeszłości. Dzięki oddziaływaniom prowadzonym podczas spotkań terapeutycznych możliwe staje się także wypracowanie efektywnych i skutecznych sposobów radzenia sobie z obecnymi objawami i trudnościami.
Aspekt neurofizjologiczny terapii EMDR opiera się na naturalnej zdolności naszego mózgu do leczenia traum i urazów psychicznych. Często odbywa się ono samoistnie. Nasz mózg radzi sobie z przetworzeniem bolesnego doświadczenia dzięki komunikacji zachodzącej pomiędzy ciałem migdałowatym, hipokampem i korą przedczołową.
Niekiedy jednak gojenie się psychicznej rany zostaje zahamowane (zablokowane) na którymś z etapów i konieczna staje się pomoc z zewnątrz. Nieadaptacyjne dla nas przetworzenie informacji o danym wydarzeniu wywołuje coraz większe, emocjonalne cierpienie i ból.
Co istotne, zbyt intensywna i długotrwała reakcja na doznany w przeszłości stres sprawia, że zaczynają nam towarzyszyć takie objawy jak lęk, chroniczne napięcie, izolacja, poczucie pustki czy poczucie bycia bezwartościowym. Zablokowanie gojenia się psychicznej rany wiąże się z przeżywaniem wciąż od nowa traumatycznych wydarzeń tak, jakby wciąż miały one miejsce w teraźniejszości.
Czynnikami leczącymi w terapii EMDR jest przede wszystkim wspomniana już stymulacja zmysłów Klienta. Może się ona odbywać poprzez wodzeniem wzrokiem za dłonią psychoterapeuty, czy poprzez sygnały dźwiękowe lub dotykowe.
Kluczowy jest bowiem fakt, że taki rodzaj stymulacji i oddziaływania wywołuje w mózgu fale wolne – fale delta o częstotliwości 0,5 do 4 Hz, które są charakterystyczne również dla fazy snu non-REM (czyli snu wolnofalowego). To one sprawiają, że mózg Klienta zaczyna przenosić wspomnienia z ciała migdałowatego do kory przedczołowej. A więc do miejsca, w którym możemy przeanalizować i poznawczo przetworzyć dane wydarzenie, a także nadać mu kontekst czasowy.
Terapia EMDR pozwala więc nie tylko rozmawiać o trudnych i bolesnych doświadczeniach, ale także odblokowuje proces gojenia się psychicznej rany. Klient zyskuje możliwość przeżycia do końca wydarzeń, które jak w zapętlonej kasecie, wciąż do niego powracają i sprawiają ból. Dzięki terapii odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych można uwolnić się od poczucia „zamrożenia” i „znieruchomienia”, które jest dość typowe dla urazów psychicznych i traum z przeszłości.
Terapia EMDR dedykowana jest przede wszystkim osobom borykającym się z PTSD (zespołem stresu pourazowego). Co jednak warte podkreślenia, ma ona również inne zastosowania i okazuje się niezwykle pomocna dla osób, które cierpią na:
Terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych jest także skuteczną formą oddziaływania terapeutycznego w przypadku interwencji kryzysowych, zniekształceń poznawczych, krzywdzących przekonań o sobie lub świecie, nieuważności na własne potrzeby i potrzeby swojego ciała.
Co ciekawe, terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych coraz częściej znajduje także zastosowanie w przypadku pracy z bólem fantomowym i chronicznym. W terapii biorą udział zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe oraz osoby starsze. Oddziaływanie terapeutyczne z zastosowaniem stymulacji narządu wzroku jest rozwiązaniem polecanym bez względu na wiek czy stan fizyczny Klienta. Choroby onkologiczne czy np. Alzheimer nie stanowią przeciwskazania do terapii EMDR.
Co łączy terapię EMDR z teorią poliwagalną? Twórca tej ostatniej, Stephen Porges, założył, że życie emocjonalne każdego człowieka posiada biologiczne (fizjologiczne) podłoże. Według teorii poliwagalnej, nasz nerw błędny brzuszny oraz nerw błędny grzbietowy odpowiadają za psychiczne doświadczenia oraz odczucia płynące z ciała, takie jak np. szybsze bicie serca czy przyśpieszony oddech.
W zależności od tego, który z nerwów przejmuje kontrolę w naszym układzie nerwowym – towarzyszące nam reakcje, emocje i fizyczne odczucia mogą się znacząco od siebie różnić.
Przeczytaj także: Jak teoria poliwagalna może wspierać nasz dobrostan?
Teoria poliwagalna w bardzo jasny i obrazowy sposób przedstawia hierarchię reakcji układu autonomicznego jako swoistą drabinę. Na samej górze znajduje się stan błędny brzuszny, podczas którego czujemy się spełnieni i bezpieczni. Bez trudu wchodzimy w kontakt z drugim człowiekiem, a świat wydaje nam się miejscem przyjaznym i serdecznym.
Niżej znajduje się stan współczulny. To w nim nasz układ nerwowy mobilizuje się do walki lub ucieczki, dostarcza organizmowi zastrzyk adrenaliny i pobudza każdą komórkę naszego ciała. Najczęściej stan współczulny jest odpowiedzią na sytuację, którą postrzegamy (także na poziomie nieświadomym) jako niebezpieczną, zagrażająca i wymagającą podjęcia działania.
Najniżej na drabinie reakcji autonomicznych jest stan błędny grzbietowy, najstarszy ewolucyjnie i odpowiadający za nasze przetrwanie. Cofamy się do niego, gdy nie udaje się nam uporać z trudnościami, tracimy nadzieję na poprawę sytuacji i bardzo cierpimy.
Stan błędny grzbietowy jest stanem izolacji od innych, „zamrożenia” i „zahamowania”. Służy on utrzymaniu nas przy życiu, gdy wszystkie inne sposoby już zawiodły. Niestety, często zdarza się, że trauma niezwykle mocno zakotwicza nas w tym stanie.
Zahamowanie czy nawet znieruchomienie, jakiego doświadczają osoby borykające się z traumą wyjaśnia teoria poliwagalna. Na szczęście, terapia EMDR pozwala na nowo przetworzyć wydarzenia traumatyczne i odblokowuje układ autonomiczny na tyle, by Klient wspiął się wyżej po drabinie stanów autonomicznych – do stanu błędnego brzusznego, w którym towarzyszyć mu będzie poczucie bezpieczeństwa i dobrostanu.
Z tego powodu terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych jest ściśle powiązana z teorią poliwagalną, która podobnie jak EMDR, przykłada niezwykle dużą wagę do odczuć płynących z naszego ciała, a także do aspektów biologicznych czy neurofizjologicznych. Niestety, są one często pomijane przy innych formach pracy terapeutycznej – wynika to jednak z innych czynników leczących i założeń danej szkoły psychoterapii.
Podczas terapii EMDR najczęściej przywoływane są bardzo bolesne wspomnienia i wydarzenia z przeszłości, pierwszym krokiem jest więc odpowiednie przygotowanie Klienta. Oddziaływania terapeutyczne powinny odbywać się tylko w poczuciu bezpieczeństwa i w atmosferze głębokiego zrozumienia przez terapeutę.
Jeśli więc Klient jest na to gotowy, rozmowa skupia się na jego myślach, emocjach i sygnałach płynących z ciała. Zadaniem Klienta jest bowiem wrócić wspomnieniami do traumatycznych wydarzeń i opowiedzieć o nich, podczas gdy terapeuta będzie na przemian stymulował obie półkule jego mózgu.
Stymulacja najczęściej odbywa się poprzez wahadłowe ruchy dłoni terapeuty, za którymi Klient ma wodzić wzrokiem. Niekiedy wykorzystywane są również bodźce akustyczne (dźwięk) lub bodźce dotykowe.
Podczas terapii EMDR Klient zaczyna odczuwać ulgę pomimo tego, że wraca do bolesnych i trudnych momentów swojego życia. Dzieje się tak za sprawą przetwarzania psychicznego urazu na nowo, z nowym znaczeniem i aktualną wiedzą. Następuje skanowanie ciała, aby pozbyć się resztek napięcia z mięśni, rozpoczyna się również praca nad rozwinięciem poczucia samokontroli i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.
Traumatyczne wydarzenia zostają odreagowane, a leczenie psychicznej rany wznowione, a następnie – doprowadzone do końca z pomocą terapeuty.
Terapia EMDR jest polecanym rodzajem psychoterapii do leczenia traum m.in. przez WHO i Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Możemy również spotkać się z wieloma świadectwami osób borykających się z trudnymi doświadczeniami, którym jakość życia podniosła właśnie terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchów gałek ocznych.
O skuteczności i pożądanych efektach leczenia dowodzą także wyniki badań. Sam zamysł i fundament terapii EMDR został stworzony przez Francine Shapiro w 1987 roku. Psycholożka zaobserwowała, że szybkie i powtarzające się ruchy gałek ocznych w określonym kontekście terapeutycznym są w stanie znacząco zmniejszyć intensywność doznawanych emocji i niepokojących myśli. Shapiro badała pacjentów po urazach wojennych – odkryła znaczące zmniejszenie u nich objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Dwa lata później, w 1989 roku Shapiro przeprowadziła badanie, które dowiodło tego, że wykorzystywanie w odpowiedni sposób szybkich ruchów gałek ocznych pomaga w redukcji stresu. Kolejne lata pozwoliły rozwinąć to podejście i sprawiły, że terapia EMDR stała się rodzajem oddziaływania terapeutycznego, które dziś wykorzystywane jest w leczeniu traumy, negatywnych przekonań o sobie czy szeroko pojętej pracy z ciałem.
Ośrodek psychoterapeutyczny Sensica prowadzony jest przez doświadczonych i zaangażowanych terapeutów, których misją jest holistyczna pomoc każdemu klientowi w przezwyciężeniu doznawanych trudności. Nasi specjaliści sięgają po sprawdzone i doceniane na całym świecie metody pracy terapeutycznej – także z osobami, które przeżyły traumę i cierpią na zespół stresu pourazowego.
Możesz skorzystać z profesjonalnej pomocy udzielanej zarówno w formie stacjonarnej, jak i ambulatoryjnej (dochodzącej) w Toruniu i Kętrzynie. To polecane rozwiązanie dla osób pracujących i posiadających liczne zobowiązania uniemożliwiające kilkutygodniowy pobyt w ośrodku Sensica.
Nasza terapia z zakwaterowaniem prowadzona jest w Pałacu Wierzbiczany. To ekskluzywna przestrzeń z dostępem do wielu udogodnień i terenów zielonych. Podczas swojego pobytu skorzystasz m.in. z somatoterapii (pracy z ciałem) oraz z sesji terapeutycznych przeprowadzanych przez certyfikowanych terapeutów.
Poznasz metodę terapii EMDR w praktyce i rozpoczniesz proces leczenia swojej psychicznej rany i zmianę nieadaptacyjnych sposobów radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami. Jeszcze dziś możesz sięgnąć po pomoc i wsparcie, na które w pełni zasługujesz.
Bibliografia:
Umów się na wizytę