Somatic Experiencing® to terapia somatyczna pozwalająca na uwalnianie traumatycznego wstrząsu, który utknął w naszym ciele. Dowiedz się, w jaki sposób przywracana jest samoregulacja organizmu i dlaczego praktyka Somatic Experiencing tak dynamicznie zyskuje na znaczeniu w kontekście metod leczenia traumy.
Terapia Somatic Experiencing® jest metodą leczenia traumy oraz jej psychicznych i fizycznych objawów. Stanowi również sposób na łagodzenie przewlekłego i uciążliwego stresu. Metoda Somatic Experiencing różni się jednak od innych sposobów pracy z traumą przede wszystkim tym, że koncentruje się na ciele i doznaniach, które z niego płyną. Najważniejszym elementem i celem terapii SE jest przywrócenie pełnej i właściwej reakcji ciała na traumatyczne przeżycie, nie zaś ponowne przeżycie samego urazu psychicznego.
„Traumy nie powoduje samo wydarzenie. Do jej narodzin przyczynia się powstała wówczas energia, która nie zostaje całkiem rozładowana. Nierozładowana część tej energii została rozładowana w systemie nerwowym i może siać spustoszenie w ciele i umyśle.” – Peter A. Lavine
W wyniku traumy w autonomicznym układzie nerwowym gromadzi się energia przetrwania, której uwolnienie zostaje zablokowane. Gdy reakcja stresowa zostaje zatrzymana, nie dochodzi do rozładowania napięcia, a tym samym niemożliwe staje się rozładowanie energii w systemie nerwowym, który zaczyna z tego powodu wywoływać specyficzne objawy traumy – zaburzenia psychiczne oraz różnorodne bóle somatyczne.
Trauma to głęboki i niezwykle bolesny uraz psychiczny, który powstaje na skutek zetknięcia się z subiektywnie nagłym, drastycznym i dramatycznym zdarzeniem, które wykracza po za nasze dotychczasowe doświadczenia i umiejętności rozładowywania napięcia. Z tego powodu mechanizmy samoregulacji układu nerwowego nie są w stanie samodzielnie poradzić sobie z tym, z czym przychodzi im się zmierzyć.
Pojawiają się przeżycia takie, jak intensywny lęk, przerażenie, poczucie utraty kontroli czy w końcu – zamrożenie i utknięcie. Nagromadzona w wyniku silnej reakcji układu nerwowego energia zostaje w ciele zamiast się z niego wydostać. Dla dotkniętej traumą osoby oznacza to systematyczne osłabianie jej umiejętności i zdolności do radzenia sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Nawet niewielkie obciążenie psychiczne staje się nie do pokonania. Jakość życia i poczucie dobrostanu zaczyna drastycznie się obniżać.
Traumatyczne doświadczenia wpływają na nasze relacje z innymi ludźmi i kontakt z samym sobą, na codzienne zachowania czy np. proces podejmowania decyzji. Rany emocjonalne w wielu przypadkach doprowadzają do rozwoju uzależnień, zaburzeń nastroju takich, jak depresja czy GAD albo do PTSD – pełnoobjawowego zespołu stresu pourazowego.
„Trauma, mówiąc najkrócej, dotyczy utraty więzi – z samym sobą, z własnym ciałem, z rodziną, innymi i całym otaczającym światem. Ta utrata więzi jest czasem trudna do rozpoznania, ponieważ nie następuje od razu.” – Peter A. Levine
Napięcie emocjonalne, które „utknęło” w naszym ciele, wywołuje wiele chorób i objawów somatycznych, których przyczyn nie potrafimy wskazać tak długo, jak długo nie zajmiemy się swoim zdrowiem w sposób holistyczny.
Przewlekłe, fizyczne dolegliwości ciała, choroby autoimmunologiczne czy różnorodne i złożone problemy z narządami wewnętrznymi są niezwykle często pokłosiem traumatycznego doświadczenia.
Zaburzenia potraumatyczne to grupa zaburzeń psychicznych, których geneza tkwi w przeżytym niegdyś traumatycznym wydarzeniu. Obezwładniające i przytłaczające zdarzenie, z którym nie jesteśmy sobie w stanie poradzić, może wywołać:
Podejście Somatic Experiencing® w terapii traumy odpowiada za uwolnienie tego traumatycznego wstrząsu. Dzięki stopniowemu zmniejszaniu napięcia emocjonalnego, jesteśmy w stanie zmniejszyć, a następnie zupełnie wyeliminować objawy traumy. Terapia somatyczna okazuje się metodą pozwalającą na przywrócenie naturalnej zdolności układu nerwowego do samoregulacji i integralności, która zostaje zablokowana w skutek subiektywnie przerażającego zdarzenia.
Terapia Somatic Experiencing® została opracowana przez dr Petera Levine’a. Ten wybitny naukowiec dzięki swoim licznym multidyscyplinarnym badaniom z zakresu fizjologii, psychologii, etologii, biologii i neurologii zaobserwował i opisał fakt, że większość drapieżnych zwierząt wypracowała w toku ewolucji mechanizmy samoregulacji uruchamianej w sytuacjach zagrożenia życia.
Innymi słowy, Peter A. Levine zainteresował się faktem, że zwierzęta drapieżne są w stanie łatwo i stosunkowo szybko powrócić do stanu równowagi po sytuacjach zagrażających ich życiu. Dzieje się tak poprzez fizyczne uwalnianie nagromadzonej w ciele energii.
Co jednak ciekawe, również ludzie posiadają w sobie te same ewolucyjne wzorce, które służą fizycznemu odreagowaniu traumatycznego wydarzenia. Niestety, ze względów m.in. kulturowych, „utracili” tę zdolność i nie wyzwalają z siebie traumy. Powodami są najczęściej wstyd, lęk przed opinią i osądem oraz przyjęte wychowanie.
„U ludzi trauma pojawia się jako skutek rozpoczęcia pewnego cyklu, któremu nie pozwolono się zakończyć.” – Peter A. Levine
Peter Levine opracował na tej właśnie podstawie metodykę leczenia traumy. Somatic Experiencing pozwala sięgnąć po naturalne zdolności naszego układu nerwowego do samoregulacji organizmu. Terapia somatyczna odblokowuje ewolucyjne wzorce uwalniania traumy z ciała i umysłu. Nie bez powodu to właśnie tygrys, jako drapieżnik, stał się symbolem Somatic Experiencing.
Podejście Somatic Experiencing® tłumaczy i wyjaśnia, w jaki sposób głęboki uraz psychiczny może wpływać na nasze ciało i umysł. Wskutek traumy układ nerwowy ulega bowiem dezorientacji i nie może samodzielnie wrócić do stanu równowagi. Często zaczynają się więc pojawiać różnego rodzaju fiksacje. Następuje także utrata wcześniejszej zdolności do samoregulacji pobudzenia.
System nerwowy zaczyna reagować na różnego rodzaju bodźce dnia codziennego w taki sposób, jakby stanowiły one śmiertelne niebezpieczeństwo. Organizm jest nieustannie w trybie czuwania, nastawiony na to, by odeprzeć zbliżający się atak.
Przypomnijmy, że w sytuacjach zagrażających naszemu życiu lub zdrowiu, autonomiczny układ nerwowy uruchamia reakcję walki, ucieczki lub zamrożenia (zastygnięcia). W ten sposób system nerwowy mobilizuje organizm do działania i za wszelką cenę pragnie utrzymać go przy życiu – także poprzez reakcję zupełnego znieruchomienia. W teorii poliwagalnej jest to najniższy stopień drabiny reakcji układu autonomicznego, nazywany stanem błędnym grzbietowym.
Niestety, jeśli zaburzeniu ulegnie zdolność do samoregulacji (a dzieje się tak wtedy, gdy ciało nie przetworzy w całości urazu psychicznego, którego doznało), organizm może pozostać w trybie właściwym dla reakcji na stan zagrożenia. Samodzielne regulowanie układu nerwowego staje się niemożliwe i pojawiają się objawy potraumatyczne. Zachwiana zostaje równowaga emocjonalna.
Stan współczulny oraz stan błędny grzbietowy omawia teoria poliwagalna, której autorem jest Stephen Porges. Według jej założeń, reakcje naszego układu autonomicznego możemy przedstawiać w sposób hierarchiczny, ilustrując to drabiną z trzema stopniami. Najwyższy stopień jest stanem błędnym brzusznym, którego najbardziej pożądamy. Odczuwamy wtedy silną więź z innymi ludźmi, poczucie bezpieczeństwa i satysfakcji. Jesteśmy spokojni i szczęśliwi, a świat jawi się nam jako miejsce pełne możliwości i dobra.
Bodźce zagrażające lub postrzegane przez nas (także nieświadomie) jako niebezpieczne, mogą wprowadzać nas jednak w stan współczulny, a więc stan mobilizacji organizmu. Nie ma w nim niczego złego, jest on bowiem w wielu sytuacjach konieczny, np. gdy stajemy przed różnego rodzaju wyzwaniami. Trudności pojawiają się wtedy, gdy nie możemy powrócić do stanu błędnego brzusznego znajdującego się wyżej na drabinie – lub wtedy, gdy ze stanu współczulnego spadniemy jeszcze niżej, do stanu błędnego grzbietowego.
Ten najstarszy ewolucyjnie stan określany jest stanem zamrożenia lub zastygnięcia dlatego, że towarzyszy mu poczucie znalezienia się w pułapce bez wyjścia, w sytuacji bez rozwiązania, w próżni bez kontaktu z innymi ludźmi. Następuje wtedy społeczna izolacja i poczucie braku nadziei na poprawę. Świat wokół zdaje się być miejscem wrogim i gotowym nas skrzywdzić.
Pozostawanie na dole drabiny reakcji autonomicznych na zmianę ze stanem współczulnym (a więc trybem walki lub ucieczki), w którym cały czas dochodzi do aktywacji układu nerwowego, jest charakterystyczny dla doświadczeń traumatycznych. Permanentne poczucie zagrożenia i rozłączenia z innymi ludźmi staje się na tyle bolesne i uciążliwe, że nie pozwala osiągnąć dobrostanu i poczucia spełnienia.
Przeczytaj także: Jak teoria poliwagalna może wspierać nasz dobrostan?
Metodyka Somatic Experiencing® znana jest także jako 3xF – od słów fight (walka), flight (ucieczka) i freeze (zamrożenie). Opiera się ona na pracy z ciałem i układem nerwowym, a ściślej rzecz ujmując – na pracy z nerwem błędnym. Jego znaczenie i działanie w przystępny sposób tłumaczy wspomniana już teoria poliwagalna.
Podczas sesji z terapeutą, klient uczy się rozpoznawać swój poziom aktywacji i dostraja własny układ nerwowy w taki sposób, aby bezpiecznie rozładowywać napięcie z poziomu nerwu błędnego (a więc z najwyższego szczebla drabiny stanów autonomicznych). Niezwykle istotne są w tym procesie wewnętrzne doświadczenia klienta, takie jak postawa ciała czy spłycenie oddechu.
Praca terapeutyczna polega bowiem na zbliżeniu się do traumy na poziomie cielesnym, a więc na całkowitym i pełnym przeżyciu fizjologicznego napięcia, które pojawiło się w jakiejś części ciała podczas przeżycia traumatycznego. Podczas sesji terapii somatycznej klient na powrót doświadcza fizycznej aktywacji – najczęstsze wrażenia somatyczne to drżenie mięśni. Jego ciało domaga się rozładowania nagromadzonej i zamkniętej w nim energii. Dochodzi więc do rozładowania układu nerwowego.
Po kilku sesjach z terapeutą SE nagromadzone napięcie zostaje uwolnione i następuje leczenie objawów traumy. Klient przestaje odczuwać nadmierne, fizjologiczne reakcje swojego ciała. Dochodzi do całkowitego i pełnego przetwarzania traumy. Uwolniona energia już nie wywołuje wcześniej doświadczanych symptomów.
Trauma pozostaje jednak w pamięci epizodycznej klienta, ale nie wiąże się już z nadmierną reakcją układu autonomicznego. Jej wspomnienie nie przenosi go już w stan błędny grzbietowy i nie powoduje uciążliwych objawów lękowych lub depresyjnych. Dla klienta na powrót możliwa jest swobodna wędrówka po metaforycznej drabinie reakcji autonomicznych, z naciskiem na stan błędny brzuszny, w którym czuje się bezpieczny i spełniony.
Może Cię zainteresować: MBSR – wsparcie w radzeniu sobie ze stresem
Cel terapii Somatic Experiencing® jest stosunkowo prosty – rozładowanie układu nerwowego z nagromadzonej energii przetrwania i przywrócenie naturalnej zdolności układu do samoregulacji organizmu. Czy jednak terapia nurtem SE może wyleczyć kompleksowe PTSD? Czy uwalnianie napięcia ciała rzeczywiście pomaga przezwyciężyć traumę?
Jak wynika z randomizowanych badań przeprowadzonych w 2017 roku, metoda terapii somatycznej jest skuteczną metodą leczenia osób z zespołem stresu pourazowego. Badania porównawcze przeprowadzone w 2009 roku z udziałem ofiar huraganu Katrina i Rita w Nowym Orleanie i Baton Rouge również wskazują na pozytywne rezultaty takiego oddziaływania leczniczego.
W ośrodku terapeutycznym Sensica oferujemy profesjonalną terapię z zakwaterowaniem w Pałacu Wierzbiczany. Nasza terapia stacjonarna opiera się na holistycznym podejściu do zdrowia i dobrostanu, dlatego zadbasz u nas jednocześnie o swoje ciało i psychikę.
Podczas pobytu prowadzona jest psychoterapia indywidualna i grupowa, a także terapia somatyczna, czyli Somatic Experiencing®. Odpowiadają za nią certyfikowani i doświadczeni terapeuci SE. Do Twojej dyspozycji pozostają także m.in. zajęcia jogi, metoda TRE oraz mindfulness i terapia EMDR – ściśle związana z leczeniem urazów psychicznych.
Jeśli więc rozważasz podjęcie psychoterapii i sięgnięcie po pomoc w przezwyciężeniu doznanej traumy, rozważ metodę terapii somatycznej w ośrodku Sensica. Nasi specjaliści udzielą Ci wszystkich niezbędnych informacji. Pamiętaj, że jesteśmy tu po to, by wesprzeć Cię w drodze do dobrostanu i wewnętrznego spokoju ducha.
Bibliografia:
Umów się na wizytę