Czym jest uzależnienie? Sprawdź, czy dotyczy Ciebie.

Uzależnienie od substancji ma wpływ na nasze funkcjonowanie w wielu dziedzinach życia i może drastycznie pogorszyć naszą jakość życia. Ważne jest, aby być świadomym znaków uzależnień, aby móc je wykryć u siebie jak lub naszych bliskich i rozpocząć drogę w stronę poprawy jakości naszego życia. Uzależnienia dzielą się na związane z używaniem substancji oraz behawioralne i są definiowane jako silna chęć powracania do substancji/czynności mimo jej negatywnych skutków.

Jak objawiają się uzależnienia od substancji?

Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5), zaburzenie związane z używaniem substancji zdefiniowane jest jako problematyczne spożywanie alkoholu prowadzące do trudności i stresu, takich jak na przykład:

• silne pragnienie spożycia substancji,
• powtarzające się zażywanie substancji skutkujące niezdolnością wykonania głównych obowiązków zawodowych, społecznych lub rodzinnych,
• kontynuowanie używania substancji pomimo powtarzalnych i nawracających problemów w relacjach międzyludzkich, związanych z używaniem substancji,
• zmiany w tolerancji danej substancji, które mogą się manifestować jako konieczność zwiększania dawki substancji w celu osiągnięcia zamierzonego efektu,
• powtarzające się epizody zażywania substancji w sytuacjach, gdzie może to prowadzić do fizycznego niebezpieczeństwa,
• niezaprzestawanie używania substancji pomimo nawracających trudności zdrowotnych i fizjologicznych, które były najpewniej spowodowane lub spotęgowane wraz z użyciem substancji.

Należy pamiętać, że dla każdej z substancji objawy mogą się różnić.

Aktualnie według DSM-5 wyróżnia się uzależnienia, lub zaburzenia związane z używaniem substancji, dla wielu grup używek: alkoholu, marihuany, halucynogenów (na przykład PCP), substancji wziewnych, opioidów, środków uspokajających, nasennych lub przeciwlękowych, stymulantów (na przykład amfetaminy), nikotyny oraz innych, nienazwanych w DSM-5 substancji, które mogą również powodować wyżej opisane trudności. DSM-5 wyróżnia również odstawienie i zatrucie związane z zażywaniem kofeiny.

Ważne przy uzależnieniu są objawy odstawienia, które pojawiają się w sytuacji zaprzestania lub znacznego ograniczenia danej substancji przez dłuższy okres czasu. Osoby doświadczające objawów odstawienia mogą spotkać się z objawami fizjologicznymi, takimi jak zwiększone pocenie lub przyśpieszony puls, bezsenność, stany lękowe, wymioty oraz wiele innych.

Do czego prowadzi chroniczne spożywanie substancji?

Przedłużony kontakt z wieloma substancjami może prowadzić do poważnych, długoterminowych konsekwencji dla naszego funkcjonowania fizycznego i psychicznego. Substancje te mogą mieć stanowczy wpływ na działanie naszego mózgu i podstawowe funkcje naszego układu nerwowego. Dla przykładu spożywanie MDMA jest połączone z gorszą pamięcią przestrzenną, utrzymaniem uwagi oraz spowolnionym przetwarzaniem informacji. Zażywanie stymulantów, takich jak amfetamina lub kokaina, może powodować pogorszenie pamięci, przetwarzania psychomotorycznego oraz problemy z utrzymaniem uwagi.

Należy być świadomym, że chroniczne korzystanie z używek może mieć konsekwencje w naszym funkcjonowaniu długo po zaprzestaniu spożywania danej substancji i spowodować szybszą utratę zdolności poznawczych.

Uzależnienia behawioralne

Ale uzależnić można się nie tylko od zażywania substancji – takie uzależnienia nazywane są behawioralnymi. Aktualnie odróżnia się między innymi uzależnienie od hazardu, jedzenia i internetu. Ważne jest, aby pamiętać, że każda z tych rzeczy może być również używana w zdrowy sposób. Stają się one patologiczne, gdy spotykają się objawami takimi jak:

• używanie danej czynności, aby poradzić sobie z trudnymi emocjami, takimi jak lęk, smutek, poczucie winy,
• poczucie irytacji lub niepokoju przy próbie powstrzymania się przed daną czynnością,
• odczuwa nawracające silne pragnienie wzięcia udziału w danej czynności,
• powoduje ona trudności w życiu zawodowym lub społecznym.

Uzależnień można się pozbyć. Choć może to być niełatwy proces, psychologia uzależnień jest prężnie rozwijającą się dziedziną i nowe odkrycia pojawiają się na porządku dziennym. Nasze zrozumienie procesów powodujących różnego rodzaju uzależnienia oraz zmian, które uzależnienia wprowadzają w funkcjonowaniu naszego układu nerwowego, wzrosło ogromnie w ciągu ostatnich 20 lat. Dlatego warto sięgnąć po profesjonalną pomoc – eksperci z dziedziny psychoterapii i psychiatrii pomogą drastycznie poprawić jakość życia, funkcjonowania zawodowego i społecznego oraz pomogą zminimalizować długotrwałe negatywne skutki zażywania substancji na nasze zdrowie.

Skonsultuj się z psychoterapeutami w Ośrodku Psychoterapii Sensica Toruń –  znajdź specjalistę, który będzie odpowiedni do pracy z Tobą: psychoterapeuci Sensica Toruń. 

Źródła

American Psychiatric Association. (2017). Substance-Related and Addictive Disorders. In Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5 (pp. 481–590). essay, American Psychiatric Publishing.

Miller, P. M. (2013). Biological research on addiction comprehensive addictive behaviors and disorders. (p. 353-377). Elsevier.

Zou, Z., Wang, H., d’Oleire Uquillas, F., Wang, X., Ding, J., & Chen, H. (2017). Definition of substance and non-substance addiction. Advances in Experimental Medicine and Biology, 21–41. https://doi.org/10.1007/978-981-10-5562-1_2