„Wśród wielu powtarzających się w debacie publicznej błędnych koncepcji na temat uzależnień szczególnie istotne jest niesłuszne przekonanie, że samo zażywanie narkotyków nieuchronnie prowadzi do uzależnienia.” – Gabor Maté
Ten cytat może budzić zaskoczenie. Jeżeli nie chodzi o zażywanie substancji takich jak narkotyki, alkohol czy nikotyna, to skąd bierze się problem uzależnień?
Zgodnie z tym, co już wielokrotnie podkreślaliśmy, uzależnienie jest problemem złożonym. Gdyby siła działania substancji uzależniających była jedyną przyczyną uzależnienia, to przepisywanie silnych leków, zwłaszcza przeciwbólowych, stanowiłoby ogromne ryzyko. Nie można też zapominać o uzależnieniach behawioralnych, takich jak hazard, które nie mają związku z bezpośrednim działaniem substancji chemicznych. Cytując Gabora: „hazard jest również uzależnieniem, a nikt przecież nie wini talii kart.”
Pojawia się więc pytanie: więc dlaczego można się uzależnić od narkotyków już po kilku dawkach? Owszem można, jednak mechanizm uzależnienia nie jest związany wyłącznie z samą substancją. Potwierdzają to badania przeprowadzone na pacjentach z nowotworami, którym w celu złagodzenia bólu podawano opiaty.
Jako przykład Gabor Maté opisuje własne doświadczenia z pacjentami cierpiącymi na raka, którym podawał opiaty, głównie w postaci dużej dawki morfiny, w celu złagodzenia bólu. Czy ci pacjenci stawali się uzależnieni? Nie. Większość tych pacjentów nie uzależniła się od opiatów, za wyjątkiem nielicznych przypadków osób o wyjątkowej podatności.
W jaki sposób zostało to sprawdzone? Jeżeli udało się uśmierzyć ból tych pacjentów innym sposobem, na przykład poprzez blokadę nerwów, morfinę można było odstawić natychmiast. A przecież, jak twierdzi Gabor Maté: „gdyby ktoś miał powód aby szukać zapomnienia i ukojenia w „odlocie” narkotykowym, to właśnie ci umierający na nowotwór ludzie.”
Czy z tego wpisu można wysnuć wniosek, że „eksperymenty” z narkotykami i innymi substancjami uzależniającymi są bezpieczne? Absolutnie nie, i chcielibyśmy to mocno podkreślić. Chociaż możliwe jest uzależnienie po kilku próbach, to nie jest prawdą, że „siła” substancji uzależniających jest jedynym czynnikiem prowadzącym do uzależnienia.
Skąd więc wzięło się przekonanie o silnym działaniu uzależniającym narkotyków i innych substancji? O tym napiszemy w następnym wpisie.
Umów się na wizytę