Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to syndrom związany z przewlekłym stresem doświadczanym w miejscu pracy. Nieleczony może prowadzić do długotrwałych problemów psychologicznych, a nawet zwiększyć ryzyko chorób fizycznych.
Objawy wypalenia mogą mieć przełożenie na życie prywatne i rodzinne u doświadczających go osób. Brak wolnego czasu, poczucie beznadziei, natłok obowiązków oraz wyczerpanie poważnie wpływają na naszą zdolność poświęcenia uwagi bliskim.
Pomimo wielu dekad badań naukowych, przyczyny wypalenia zawodowego nie są jeszcze do końca znane. Mimo tego jest ono aktualnie dużo lepiej zrozumiane, a leczenie wypalenia zawodowego jest wysoce skuteczne.
Aktualnie prewencja, czyli przeciwdziałanie, jest uznawana przez psychologów za najlepszą metodę walki z wypaleniem. Warto jest powziąć kroki, aby ochronić się przed wypaleniem lub spowolnić jego rozwój. Jeśli jednak dojdzie u nas już do wypalenia, dobrze zgłosić się po profesjonalną pomoc psychologiczną.
Więcej o wypaleniu, jego objawach i leczeniu znajdziesz poniżej.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Niestety dokładne przyczyny powstawania wypalenia związanego z pracą są nadal nieznane. Jednak dzięki wieloletnim badaniom, wiem, że jednym z ważnych czynników w tym procesie jest stres zawodowy.
Stres zawodowy to rodzaj stresu przeżywanego w pracy. Może on być spowodowany jednakowo czynnikami fizycznymi oraz psychospołecznymi. Nadmiar obowiązków, opresyjna kultura pracy, a nawet niedziałający sprzęt, mogą przyczyniać się do wypalenia zawodowego.
Stres zawodowy może być odczuwany na poziomie psychologicznym oraz fizjologicznym. Jego oznaki to między innymi:
Choć objawy wypalenia zawodowego i oznaki stresu zawodowego mogą wydawać się podobne, należy pamiętać, że nie są one tym samym. Stres zawodowy jest zjawiskiem będącym normalnym doświadczeniem w życiu zawodowym. Jednak przy jego nadmiarze i zbyt dużej częstotliwości, może się on przerodzić w wypalenie zawodowe. Wtedy konieczne może być zgłoszenie się po profesjonalną pomoc.
W niektórych zawodach obserwowane są wyższe procenty wypalenia zawodowego niż w innych. Na przykład dentyści, pielęgniarze i inni pracownicy służby zdrowia, mają większe ryzyko doświadczeniu takich trudności. Nie oznacza to jednak, że są jedynymi narażonymi na tego typu problemy. W każdym zawodzie, w którym doświadczamy mało satysfakcjonującej pracy lub prowadzimy siedzący tryb życia, możemy spotkać się z wypaleniem.
Nie można bagatelizować wypalenia niezależnie od wykonywanego zawodu. Doświadczyć go może każdy, niezależnie od stażu pracy czy wysokości wynagrodzenia. Jeśli zauważymy u siebie objawy wypalenia, należy zgłosić się po profesjonalną pomoc. Pomoże nam to uniknąć jego poważniejszych, długoterminowych konsekwencji.
Objawy wypalenia zawodowego
Wypalenie to przewlekły stan, który możemy rozpoznać, gdy zauważamy u siebie:
Wypalenie zawodowe ma ogromny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie i dobrostan. Jeśli zauważamy u siebie jego oznaki, warto sięgnąć po profesjonalną pomoc psychologiczną. Jest to związane z faktem, że nieleczone wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Osoby z długotrwałym wypaleniem zawodowym mogą rozwinąć depresję i stany lękowe. W niektórych wypadkach może być nawet konieczny pobyt w szpitalu psychiatrycznym. Więcej o depresji można przeczytać tutaj: Leczenie depresji
Długotrwałe, nieleczone wypalenie zawodowe może prowadzić do szeregu schorzeń fizycznych, takich jak:
Objawów wypalenia zawodowego nie można bagatelizować. Jego efekty będą odczuwane nie tylko przez nas, ale i naszych najbliższych. Wypalenie może sprawić, że będziemy mieć mniej czasu dla rodziny i przyjaciół. Dodatkowo przez pogorszenie stanu psychicznego, możemy być mniej uważni wobec bliskich, a ciągłe wyczerpanie uniemożliwi nam wspólne spędzanie czasu. Długotrwałe wypalenie może doprowadzić do pogorszenia relacji z innymi ludźmi oraz poczucia alienacji. A kontakty z innymi są wyjątkowo ważne w kontekście wypalenia. Według badań psychologów z Salonik w Grecji, osoby czujące się mniej wspierane przez swoją rodzinę są bardziej narażone na problemy poznawcze związane z wypaleniem (Koutsimani et al., 2021).
Poniższe pytania mogą pomóc zrozumieć, czy doświadczasz wypalenia w miejscu pracy:
Biologiczne podstawy stresu zawodowego
Badania z dziedziny neuropsychologii wskazują, że wypalenie zawodowe jest związane z problemami poznawczymi. Osoby z wypaleniem mogą doświadczyć problemów z regulacją emocji, pamięcią oraz podejmowaniem decyzji, które wpływają na każdy aspekt naszego życia.
Badania wskazują, że osoby doświadczające wypalenia osiągają w testach wyniki podobne do osób bez wypalenia. Mimo tego dane elektrofizjologiczne pokazują wyraźne równice między tymi grupami w ich funkcjonowaniu. Dla osób z wypaleniem wykonanie tego samego zadania jest dużo bardziej kosztowne energetycznie i emocjonalnie (Pihlaja et al., 2023).
Najnowsze badania neuropsychologiczne wskazują, że wypalenie ma silne konsekwencje dla funkcjonowania naszego mózgu. Ciągły stres związany jest z wydzielaniem kortyzolu. Jego nadmiar prowadzi do zaburzeń w działaniu neuroprzekaźników, które grają kluczową rolę w niemal każdym procesie naszego organizmu. Nadmiar kortyzolu może prowadzić do problemów z plastycznością mózgu oraz nawet zmian w strukturze mózgu (Bayes et al., 2021). Tego typu zmiany mają ogromne znaczenie dla procesów starzenia i naszego życia codziennego długo po zakończeniu życia zawodowego.
Leczenie wypalenia zawodowego
Jedną z metod używanych w leczeniu wypalenia zawodowego jest skupienie na obniżeniu doświadczanego stresu. W tym celu przeprowadza się tak zwaną redukcję stresu poprzez trening uważności, czyli MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction). Ten rodzaj terapii polega na medytacji, treningu świadomości własnych uczuć oraz ich przyczyn. Została ona uznana za wysoce skuteczną metodę w leczeniu wypalenia zawodowego (Haghighinejad et al., 2022).
Aktywność fizyczna została wielokrotnie wykazana jako mająca pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Choć sport nie powinien być traktowany jak jedyne lekarstwo na problemy psychologiczne, może być doskonałym uzupełnieniem psychoterapii i farmakologii.
W badaniach nad stresem zawodowym aktywność fizyczna okazała się wysoce pomocna na każdym etapie leczenia (Naczenski et al., 2017). Sport może być również używany, aby ochronić się przed wypaleniem. Szczególnie jeśli nasza praca wiąże się z wielogodzinnym siedzeniem przy biurku, warto włączyć do naszego codziennego życia aktywność fizyczną.
Kolejnym, wysoce skutecznym narzędziem w walce z wypaleniem jest psychoterapia. Doświadczony psychoterapeuta pomoże zrozumieć przyczyny pogorszenia naszego samopoczucia oraz powrócić do szczęśliwego życia.
Jak firmy mogą przeciwdziałać wypaleniu u pracowników
Bardzo ważne w prewencji wypalenia zawodowego są rozwiązania systemowe. Wypalenie ma poważne skutki zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym. Oznacza to, że nie tylko osoba doświadczająca wypalenia musi się z nim mierzyć. Jego konsekwencje odczuwa również firma czy organizacja, w której taka osoba pracuje.
Ważne jest, aby firma zapewniała pracownikom warunki, które zminimalizują stres zawodowy. Dodatkowo dostosowanie rodzaju wykonywanej przez pracownika pracy do jego wiedzy i umiejętności może zredukować ilość doświadczanego stresu. Rozwiązaniami ograniczającymi rozwój wypalenia zawodowego na poziomie organizacyjnym, mogą być:
Tego typu rozwiązania mogą pomóc firmom zmniejszyć rotację pracowników oraz zwiększyć ich efektywność i satysfakcję z wykonywanej pracy.
Leczenie wypalenia w Sensica
Jeśli zauważasz u siebie początkowe oznaki wypalenia zawodowego, pomóc może zwiększona aktywność fizyczna i przerwa od pracy. Jednak gdy to nie wystarczy, warto zgłosić się do Ośrodka Sensica.
Pod okiem doświadczonych psychoterapeutów zrozumiesz przyczyny swojego wypalenia. Dogłębnie zrozumiesz samego siebie oraz nauczysz się zadbać o każdy aspekt swojego dobrostanu. Psychoterapeuci Sensica pracują z wieloma naukowo potwierdzonymi rodzajami terapii, wobec tego każdy znajdzie rozwiązanie idealne dla siebie.
Dzięki holistycznemu podejściu do opieki w Sensica nauczysz się budować zdrowe nawyki. Pomogą one powrócić do satysfakcjonującego życia oraz utrzymać jak najlepsze funkcjonowanie w przyszłości. Ponadto, dzięki pracy z psychoterapeutami, dowiesz się jak przeciwdziałać ponownemu wypaleniu zawodowemu.
Każdemu należy się praca bez stresu oraz pełna satysfakcji. Obecnie istnieje wiele rozwiązań dla wypalenia zawodowego, które zapewnią długotrwałe efekty i pozwolą tobie i twoim bliskim wrócić do życia, na jakie zasługujecie. Jeśli zauważasz u siebie lub u innych oznaki wypalenia zawodowego, zgłoś się po profesjonalną pomoc.
Więcej o naszych specjalistach w Ośrodku Sensica możesz dowiedzieć się tutaj.
Źródła
Bayes, A., Tavella, G., & Parker, G. (2021). The Biology of Burnout: Causes and consequences. The World Journal of Biological Psychiatry, 22(9), 686–698. https://doi.org/10.1080/15622975.2021.1907713
Haghighinejad, H., Ghazipoor, H., Jafari, P., Taghipour, K., Rezaie, M., Liaghat, L., & Ramzi, M. (2022). Investigating the impact of modified mindfulness-based stress reduction (MBSR) program on Occupational Burnout and other mental health status among nonmedical staff in a hospital: A randomized controlled trial. International Archives of Occupational and Environmental Health, 95(10), 2005–2016. https://doi.org/10.1007/s00420-022-01902-3
Koutsimani, P., Montgomery, A., Masoura, E., & Panagopoulou, E. (2021). Burnout and cognitive performance. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(4), 2145. https://doi.org/10.3390/ijerph18042145
Naczenski, L. M., de Vries, J. D., van Hooff, M. L., & Kompier, M. A. (2017). Systematic review of the association between physical activity and Burnout. Journal of Occupational Health, 59(6), 477–494. https://doi.org/10.1539/joh.17-0050-ra
Pihlaja, M., Peräkylä, J., Erkkilä, E.-H., Tapio, E., Vertanen, M., & Hartikainen, K. M. (2023). Altered neural processes underlying executive function in occupational burnout—basis for a novel EEG Biomarker. Frontiers in Human Neuroscience, 17. https://doi.org/10.3389/fnhum.2023.1194714
Umów się na wizytę
Umów wizytę