Anoreksja to złożone zaburzenie odżywiania, które nie tylko wpływa na ciało, ale także głęboko oddziałuje na psychikę. Często wywoływana przez presję społeczną, perfekcjonizm oraz czynniki genetyczne, prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych i emocjonalnych. Dowiedz się, jak wyjść z anoreksji i jak zauważyć jej pierwsze objawy.
Anoreksja, inaczej jadłowstręt psychiczny, to zaburzenie odżywiania o podłożu psychicznym, w którym głównym problemem jest silny lęk przed przytyciem oraz zaburzony obraz własnego ciała. Chorzy postrzegają swoje ciało jako duże i otyłe, dlatego drastycznie ograniczają spożycie pokarmów. Charakterystyczne dla przebiegu anoreksji są także problemy z poczuciem własnej wartości, silna potrzeba kontroli oraz ukrywanie swojej choroby.
W oficjalnej klasyfikacji DSM-5 wyróżniono dwa główne rodzaje anoreksji:
Anoreksja restrykcyjna objawia się ograniczaniem spożycia pokarmów. Osoby chore koncentrują się na liczeniu kalorii, często się głodzą i pomijają posiłki. Utrata wagi następuje na skutek restrykcyjnego odżywiania.
Anoreksja z epizodami objadania się i kompensacji charakteryzuje się, oprócz wprowadzenia restrykcyjnej diety, mechanizmami kompensacyjnymi. Po wystąpieniu epizodu objadania się, u osoby chorej można zaobserwować prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub nadmierną aktywność fizyczna. Ten rodzaj anoreksji łączy w sobie cechy innych zaburzeń odżywiania, m.in. bulimii.
Anoreksja jest zaburzeniem o złożonym i wieloaspektowym podłożu. Przyczyny anoreksji mogą być wynikiem kombinacji wielu czynników. Do najważniejszych z nich zaliczamy:
Na czynniki biologiczne składają się predyspozycje genetyczne. Jeśli w rodzinie występowały zaburzenia odżywiania, ryzyko rozwinięcia się anoreksji jest większe. Ponadto, nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy dopamina, a także zaburzenia hormonalne, mogą wpływać na apetyt i nastrój. To kolejna predyspozycja do rozwoju anoreksji.
Przyczyny anoreksji to także perfekcjonizm połączony z wysoką samokontrolą. Dążenie do osiągania nierealistycznych standardów piękna może wiązać się z obsesyjnym podejściem do kontroli wagi czy spożywanych kalorii. Negatywny obraz własnego ciała i niska samoocena, a także zaburzenia emocjonalne, sprzyjają pojawieniu się anoreksji. Trudności w radzeniu się z lękiem czy stresem stanowią podłoże problemów z jedzeniem.
Wśród przyczyn anoreksji możemy także wyróżnić presję społeczną, wzorce rodzinne i wpływ rówieśników. Nadmierne wymagania, styl wychowawczy rodziców oraz nadopiekuńczość mogą przyczyniać się do problemów z samoakceptacją oraz poczuciem własnej wartości. Z kolei presja współczesnych mediów promujących szczupłość jako ideał piękna wywiera ogromny nacisk na młode kobiety. Negatywne porównania z innymi i krytyka wyglądu pogłębiają problemy związane z postrzeganiem własnego ciała.
Czynniki środowiskowe, które mogą wpłynąć na rozwój anoreksji to traumatyczne doświadczenia oraz życiowe kryzysy. Doświadczenie różnego rodzaju nadużyć czy przemocy, a także utrata bliskiej osoby, rozwód rodziców czy przeprowadzka mogą być na tyle stresującymi wydarzeniami, że będą stanowić czynnik ryzyka. Rozwój zaburzeń odżywiania, m.in. anoreksji, może być mechanizmem radzenia sobie z bólem emocjonalnym.
Pamiętajmy więc, że przyczyny anoreksji są niezwykle złożone – nie istnieje jedna, uniwersalna przyczyna tego zaburzenia. Dopiero interakcja różnych czynników może doprowadzić do rozwoju jadłowstrętu psychicznego.
Początki anoreksji rzadko zostają zauważone przez najbliższą rodzinę czy przyjaciół. Wynika to z faktu, że mogą być niezwykle subtelne i najczęściej nie budzą podejrzeń. Osoby borykające się z zaburzeniami odżywiania często ukrywają swoje niezdrowe nawyki.
Warto więc znać pierwsze objawy anoreksji:
Posiłki stają się nieregularne i pomijane. Następuje drastyczne ograniczenie spożywanych kalorii. Rosnący dyskomfort związany z jedzeniem można zaobserwować także w unikaniu sytuacji towarzyskich, podczas których serwowane są posiłki.
Kontrola wagi staje się obsesyjna. Coraz bardziej rośnie niepokój związany z przytyciem. Można zauważyć ciągłe ważenie się i porównywanie swojej sylwetki z innymi. Jednym z pierwszych objawów anoreksji staje się także nadmierne zainteresowanie dietami, poszukiwaniem nowych sposobów i metod odchudzania. Potrzeby organizmu stają się coraz częściej ignorowane.
W sferze emocjonalnej pojawiają się takie uczucia, jak dręczące poczucie winy po spożyciu posiłku oraz silny lęk przed przybraniem na wadze. Pojawia się również samokrytyka i silna potrzeba kontroli oraz perfekcjonizm. Osoby borykające się z anoreksją mają wobec siebie bardzo wysokie wymagania związane z niską samooceną.
Pierwsze, fizyczne objawy anoreksji to stopniowy spadek masy ciała. Na początku utrata wagi może być niewielka, jednak regularne spadki powinny być alarmujące i wzbudzić podejrzenia. Innym symptomem fizycznym jest coraz częściej pojawiające się zmęczenie i osłabienie. Zawroty głowy, brak energii czy problemy z koncentracją i pamięcią mogą być wynikiem niedożywienia organizmu.
Szybkie wykrycie pierwszych objawów anoreksji pozwala na skuteczną interwencję na wczesnym etapie choroby. Warto obserwować zmiany związane z nawykami żywieniowymi i pojawiającymi się w tym kontekście emocjami. Problem, jakim są zaburzenia odżywiania, może dotknąć zarówno kogoś z naszych najbliższych, jak i nas samych.
Objawy anoreksji, początkowo wydające się niewinne, z czasem coraz mocniej wpływają na codzienne funkcjonowanie i samopoczucie. Osoba borykają się z anoreksją zaczyna doświadczać objawów emocjonalnych, fizycznych i behawioralnych. Należą do nich:
Aby rozpoznać anoreksję u siebie lub osoby bliskiej, należy zwracać uwagę na każdy aspekt funkcjonowania i monitorować zmiany, jakie w nich zachodzą.
Istotny jest także fakt, że osoby borykające się z anoreksją często zaprzeczają swojemu problemowi. Zniekształcenia poznawcze, jakich doświadczają na temat swojego wyglądu i swojej masy ciała sprawiają, że restrykcyjna dieta wydaje się im jedynym słusznym sposobem postępowania.
Podstawowe cechy anoreksji i objawy osiowe są wspólne dla osób w różnym wieku. Należą do nich lęk przed przyrostem masy ciała, zaburzony obraz własnego ciała oraz restrykcyjne nawyki żywieniowe.
Przebieg jadłowstrętu psychicznego może być jednak różny u dzieci, nastolatków oraz osób dorosłych. Wynika to z faktu, że w zależności od wieku, są oni na różnych etapach rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego. Zaburzenia odżywiania mogą więc w odmienny sposób wpływać na ich funkcjonowanie w wymienionych obszarach.
Anoreksja u dzieci może powodować zahamowanie wzrostu oraz opóźnienie rozwoju fizycznego. Przez niedożywienie organizmu może nastąpić niebezpieczne zakłócenie procesów rozwojowych, które są kluczowe w okresie dzieciństwa. Pojawić się mogą także problemy edukacyjne oraz społeczne. Anoreksja u dzieci wpływa na rozwój mózgu i funkcji poznawczych. U dzieci zaobserwować można drażliwość, nadmierną samokontrolę oraz niepokój. Co istotne, najmłodsi często nie potrafią w pełni wyrazić swoich emocji i uczuć.
Anoreksja u nastolatek często związana jest z okresem intensywnych zmian hormonalnych i psychospołecznych. Nasilać ją mogą problemy z tożsamością, oczekiwania społeczne oraz presja rówieśnicza. Nastolatkom z jadłowstrętem psychicznym często towarzyszą lęk, zmiany nastroju oraz depresja.
Anoreksja u dorosłych często ma dłuższy, bardziej utrwalony przebieg. Proces leczenia może znacząco utrudniać kwestia silnie zakorzenionych negatywnych wzorców myślowych i zachowań. Dorośli z anoreksją częściej doświadczają poważnych powikłań metabolicznych, zaburzeń hormonalnych oraz uszkodzeń narządów.
Anoreksja u mężczyzn jest tematem wciąż zbyt rzadko omawianym i rozpoznanym przez społeczeństwo. Wpływają na to m.in. stereotypy dotyczące płci. Przechodzenie na dietę, odchudzanie się czy troska o swoją wagę wciąż traktowane są jako domena kobiet.
Z drugiej strony, anoreksja u mężczyzn miewa inny przebieg i niekiedy bywa mylona z dysmorfią mięśniową. Mężczyźni częściej doświadczają bowiem obsesji na punkcie budowania masy mięśniowej i dążenia do „idealnej” sylwetki. Sami długo bagatelizują problem i traktują objawy anoreksji jako zwykłe dbanie o formę fizyczną.
Ważnym aspektem w anoreksji mężczyzn jest presja społeczna, by nie okazywali oni żadnych słabości. Z tego powodu mężczyznom o wiele trudniej przyznawać się do problemów emocjonalnych i zaburzeń odżywiania.
Zarówno osoby borykające się z zaburzeniami odżywiania, jak i ich bliscy, zastanawiają się jak wyjść z anoreksji. Należy przede wszystkim podkreślić, że jadłowstręt psychiczny to nie tylko problem związany z jedzeniem, ale przede wszystkim głęboko zakorzenione trudności emocjonalne i zaburzenia postrzegania samego siebie.
Aby pomóc osobie chorej na anoreksję, konieczne staje się wieloaspektowe podejście terapeutyczne. Rozpoznanie i leczenie zaburzeń odżywiania wymaga zintegrowanej opieki medycznej oraz psychologicznej. Niezwykle istotna staje się współpraca zespołu specjalistów: lekarzy, dietetyków, psychiatrów, psychologów oraz terapeutów.
Oto kluczowe kroki w leczeniu i terapii anoreksji:
Warto podkreślić, że terapia anoreksji jest procesem długotrwałym, który wymaga wytrwałości i cierpliwości. Indywidualne podejście do pacjenta oraz wsparcie rodziny stanowią fundament, na którym opiera się proces zdrowienia z anoreksji.
Skutki anoreksji obejmują daleko idące konsekwencje zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Również z tego powodu tak istotna jest wczesna diagnoza i terapia anoreksji.
Wpływ anoreksji na zdrowie fizyczne:
Wpływ anoreksji na zdrowie psychiczne:
Skutki anoreksji dotykają zarówno ciała, jak i psychiki osoby chorej. Tylko kompleksowe wsparcie pacjenta w procesie zdrowienia może zatrzymać pogłębiające się problemy ze zdrowiem psychicznym i fizycznym. Odbudowa zdrowego stosunku do siebie i otoczenia wymaga czasu, jest jednak w pełni możliwa.
Umów się na wizytę