Na czym polega terapia uzależnień? Kiedy warto rozważyć jej podjęcie? Dowiedz się, czym jest zdrowienie z uzależnienia i jak rozpocząć ten satysfakcjonujący, choć wymagający proces. W poniższym artykule wyjaśniamy dostępne metody oraz sposoby leczenia uzależnienia. Podpowiadamy także, gdzie rozpocząć terapię stacjonarną.
Terapia uzależnień to szeroki obszar oddziaływań terapeutycznych i psychoedukacyjnych, których zadaniem jest pomoc osobom uzależnionym w uporaniu się z wyniszczającym nałogiem. Terapia może obejmować zarówno uzależnienie od substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, leki), jak i od przymusowego wykonywania pewnych czynności, np. zakupów, grania w gry wideo, seksu, jedzenie.
Terapia uzależnień może przybierać dwie formy. Należą do nich:
Leczenie uzależnienia od substancji lub czynności jest na tyle skomplikowanym procesem, że zaleca się uczestniczenie w obu rodzajach oddziaływań terapeutycznych.
Klient rozwija swoje umiejętności społeczne i pracuje nad szkodliwymi zachowaniami związanymi z nałogiem zarówno na sesjach 1:1 ze specjalistą leczenia uzależnień, jak i w przestrzeni grupy terapeutycznej.
Terapia uzależnień może odbywać się stacjonarnie – z zakwaterowaniem w profesjonalnym ośrodku leczenia uzależnień lub w formie dochodzącej (ambulatoryjnej). Spotkania z terapeutą odbywają się wtedy raz lub kilka razy w tygodniu.
Dla osób uzależnionych organizowane są także oddziały dzienne leczenia uzależnień. Zajęcia grupowe odbywają się wtedy codziennie przez kilka godzin, zazwyczaj od poniedziałku do piątku.
Co jednak istotne, sposób prowadzenia oddziaływań terapeutycznych powinno dobierać się indywidualnie do stanu Klienta i jego aktualnych trudności.
Terapia uzależnień polega na takim wsparciu i pomocy osobie uzależnionej, aby mogła ona na nowo odnaleźć się w społeczeństwie i funkcjonować na zadowalającym ją poziomie w sferze osobistej oraz zawodowej.
Terapia uzależnień pomaga zrozumieć istotę swojego uzależnienia i ponoszone w związku z nim koszty emocjonalne, rodzinne czy finansowe. Podczas pracy terapeutycznej następuje rozbrojenie mechanizmu iluzji i zaprzeczania, które są typowe dla wielu osób uzależnionych. Następuje także wzmocnienie motywacji do pracy nad sobą i swoją abstynencją.
W leczeniu uzależnienia niezwykle istotna jest nauka radzenia sobie z emocjami. W toku oddziaływań terapeutycznych Klient uczy się rozpoznawać swoje uczucia i radzić sobie z nimi bez konieczności sięgania po substancje zmieniające świadomość lub nałogowe czynności.
Ważnym filarem terapii uzależnień jest także nabywanie umiejętności społecznych oraz zachowań asertywnych. Osoby uzależnione uczą się m.in. tego, jak radzić sobie z głodem substancji lub czynności oraz jak rozpoznawać je na wczesnym etapie.
Leczenie uzależnienia jest procesem zmiany psychospołecznego funkcjonowania człowieka. To dzięki niemu możliwe staje się prawdziwe zdrowienie z uzależnienia.
Aby wyjaśnić, na czym polega zdrowienie z uzależnienia, należy najpierw ustalić czym właściwie jest uzależnienie, oraz jakie są jego przyczyny.
Wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że uzależnienie (zarówno chemiczne, jak i behawioralne) dotyka każdej sfery funkcjonowania człowieka. Za sięganiem po alkohol, narkotyki czy za nałogowymi zakupami lub graniem w gry internetowe kryją się trudności z samoregulacją, przywiązaniem, tożsamością i/lub wypełnianiem ról społecznych.
Uzależnienie w swojej istocie o wiele bardziej złożone, niż może się wydawać na pierwszy rzut oka. Właśnie dlatego zdrowienie z uzależnienia obejmuje nie tylko zaprzestanie używania danej substancji lub powielania nałogowego zachowania, ale także zmianę funkcjonowania na różnych płaszczyznach: rodzinnej, zawodowej, duchowej czy osobistej.
Zdrowienie z uzależnienia jest procesem odkrywania siebie i poszerzania swojej świadomości. Jest także nauką samoregulowania emocji i nastroju, stawiania czoła trudnościom dnia codziennego oraz spędzania czasu w sposób niewyniszczający naszego organizmu. Jest także poczuciem bezpieczeństwa w relacji ze sobą i z innymi.
Podczas terapii uzależnień istotne staje się nie tylko to, jak przestać znieczulać się na świat i życie, ale także jak przeżywać siebie i swoje emocje bez konieczności uciekania się do nałogu. Zdrowienie z uzależnienia umożliwia więc doświadczanie autentycznej radości i szczęścia z tego, że jest się człowiekiem.
Wielu z nas nie potrafi zrozumieć istoty uzależnienia. Nie ułatwiają tego także osoby uzależnione, które w większości przypadków zwyczajnie nie potrafią wskazać powodów, dla których wciąż sięgają po substancje lub zachowania przynoszące im tak ogromne cierpienie i ból.
Często wydaje nam się, że odpowiednia psychoedukacja uzależnionego; wskazanie mu kosztów uzależnienia czy jego negatywnych konsekwencji zdrowotnych wystarczy, by uzależniony podjął decyzję o abstynencji. Dążymy do uświadamiania osób uzależnionych oraz do racjonalnego wskazywania im korzyści płynących z porzucenia nałogu.
Oni jednak w przeważającej części tego nie robią.
Choć dla osoby zdrowej najrozsądniejsze wydaje się po prostu zaprzestanie szkodliwych zachowań w wyniku których tracimy zdrowie, rodzinę, pracę, radość życia czy własną tożsamość, uzależnieni widzą i czują to zupełnie inaczej.
Przyczyna nałogu, m.in. wg Gabora Mate’a, autora książki Bliskie spotkanie z uzależnieniem. W świecie głodnych duchów, sięga o wiele głębiej, niż moglibyśmy podejrzewać; do uczucia, które zwykliśmy nazywać bólem duszy.
To właśnie doświadczenie przemożnej i bardzo bolesnej pustki, głębokiego braku sensu i celowości własnego życia staje się pierwotną przyczyną uzależnienia.
Nałóg jest dla osoby uzależnionej o wiele bardziej sposobem na chwilową ulgę w trudnym do opisania cierpieniu, niż na doznanie przyjemności.
Głęboko wżynająca się w osobę uzależnioną pustka i ból stają się pierwszym ogniwem uzależnienia, które stopniowo pozwala uzależnionemu przestać czuć cokolwiek; złego czy dobrego.
Niezwykle ważne w pracy terapeutycznej jest więc przyjęcie, zrozumienie i zaakceptowanie cierpienia oraz poczucia głębokiej pustki, które jest udziałem osoby uzależnionej. Jej nałóg stanowi objaw tego, czego wewnętrznie doświadcza ona od długiego czasu – o ile nie od wczesnych lat dzieciństwa.
Jak pisze Gabor Mate:
„Istotą uzależnienia jest uzależnienie od momentów wolności od nałogu. Osoba uzależniona pragnie końca swojego pragnienia. Na krótką chwilę udaje się jej uwolnić od pustki, nudy, braku sensu, tęsknoty, pożądania, bólu. Jest wolna. Staje się niewolnikiem zewnętrznej siły – substancji, obiektu czy działania – ponieważ nie sądzi, że ma w sobie to, co jest potrzebne, by uwolnić się od tęsknoty lub cierpienia.” (s. 145)
Teoria poliwagalna to fascynująca perspektywa poznawcza w psychoterapii. Jej założenia opierają się na hierarchii autonomicznego układu nerwowego i tłumaczą, w jaki sposób każdego dnia wędrujemy po drabinie jego reakcji.
Sprowadzają się one do trzech stanów, w których możemy się znaleźć każdego dnia:
Nasz autonomiczny układ nerwowy, poprzez nieustanny monitoring tego, co dzieje się wokół nas, decyduje czy jesteśmy bezpieczni, czy może coś lub ktoś stanowi dla nas zagrożenie. Co istotne, często odbywa się to po za naszą świadomością, a więc po za świadomą percepcją docierających do nas bodźców. Ukuto dla tego zjawiska termin: neurocepcja.
W odpowiedzi na odbierane bodźce aktywowane zostają odpowiednie obwody nerwowe. W niektórych przypadkach nasz autonomiczny układ nerwowy może np. uznać, że spotkana osoba, wydarzenie lub miejsce zagraża naszemu życiu.
Wtedy w mgnieniu oka znajdujemy się „na samym dole drabiny” i wpadamy w stan określany zapadnięciem się, znieruchomieniem i całkowitym brakiem nadziei. Doświadczamy wtedy m.in. poczucia rozpaczy i zupełnego braku możliwości działania.
Co jednak istotne, po wspomnianej drabinie powinniśmy móc elastycznie się poruszać, aby jak najczęściej znajdować się na jej szczycie – w stanie bezpieczeństwa i łączności z innymi. W tym celu wykorzystujemy samoregulację oraz koregulację.
Co jednak dzieje się z osobami uzależnionymi?
Autonomiczny układ nerwowy osób uzależnionych postrzega docierające do niego bodźce jako co najmniej zagrażające. W wyniku tego uzależnieni są nieustannie w stanie mobilizacji układu nerwowego: gotowi do walki lub ucieczki.
Inni ludzie jawią się im jako wrogowie. Świat jest miejscem złym, niesprawiedliwym i gotowym do zaatakowania ich w każdej chwili. Znajdowanie się w tym miejscu drabiny autonomicznej wiąże się także z izolacją i zerwaniem łączności z innymi ludźmi; nie docierają do nas słowa troski czy wyrazy miłości.
Osoba uzależniona czuje się zagrożona, pełna niepokoju i zmotywowana do walki. Ze względu jednak na przedłużającą się mobilizację, staje się także wyczerpana i ogromnie zmęczona. Trudno jej w logiczny sposób śledzić tok wydarzeń czy działać rozsądnie. Jej ciało reaguje na wszystko wokół podobnie, jak w przypadku realnego ataku fizycznego.
Niestety, uzależniony nie może samodzielnie wspiąć się w górę drabiny – do poczucia bezpieczeństwa, łączności ze sobą i światem, bycia ważnym i wartościowym. Terapia uzależnienia skupia się więc na ponownym umożliwieniu mu samoregulacji i koregulacji – umiejętności, dzięki którym opuści stan nieustannej mobilizacji i nareszcie odczuje autentyczną oraz zdrową ulgę i wewnętrzną harmonię.
Terapia oparta na teorii poliwagalnej umożliwia przekształcenie układu nerwowego w taki sposób, by pomóc Klientowi wydostać się z nawykowych wzorców ochrony siebie (stan nieustannej mobilizacji: walki lub ucieczki) i rozpocząć praktykowanie innych wzorców reakcji – samoregulacji, łączności z ludźmi oraz koregulacji.
Koregulacja jest potrzebą każdego z nas, która opiera się na wzajemnej regulacji stanów autonomicznych; to autentyczny, pełen zrozumienia i empatii, kontakt z druga osobą, który pozwala na nawiązanie relacji opartej na zaufaniu oraz poczuciu bezpieczeństwa. Innymi słowy – jeden układ reguluje pracę drugiego dzięki wspierającej relacji.
Samoregulacja jest natomiast zjawiskiem, kiedy nasz układ autonomiczny samodzielnie dąży do odzyskania równowagi i poczucia bezpieczeństwa.
Osoby uzależnione, w skutek zażywania substancji psychoaktywnych lub powtarzania zachowań nałogowych, zrywają kontakt oraz łączność z innymi, uniemożliwiając tym samym koregulację. Wycieńczenie ciągłym stanem gotowości nie pozwala im także korzystać z umiejętności samoregulacji.
Terapia uzależnień jest przestrzenią, w której mogą na nowo odkrywać i uczyć się siebie, relacji z drugim człowiekiem oraz elastycznego poruszania się między stanami bezpieczeństwa i zagrożenia.
Najważniejszym celem terapii uzależnień jest zachowanie abstynencji. Jest ona niezbędna do prawdziwej i zaangażowanej pracy nad sobą. Niezwykle trudne jest wypracowywanie jakichkolwiek zmian z osobą, która pozostaje w czynnym uzależnieniu. Nie zawsze jednak możliwe jest osiągnięcie pełnej abstynencji na początku terapii uzależnień
Wielu terapeutów stosuje wtedy tzw. dialog motywacyjny. Ma on na celu wzbudzenie lub wzmocnienie motywacji do leczenia w osobie uzależnionej.
Cele terapii uzależnień to także rozwinięcie umiejętności koniecznych do efektywnego funkcjonowania na co dzień; asertywności, rozpoznawania i wyrażania swoich emocji, nawiązywania relacji z ludźmi, dbania o swoje ciało i dobre samopoczucie.
Wielu uzależnionych musi na nowo stawiać pierwsze kroki w społeczeństwie. Jest to czas na naukę koregulacji i samoregulacji. Podczas terapii uzależnieni otrzymują autentyczne wsparcie i pomoc. Oddziaływania terapeutyczne mają za zadanie wyposażyć ich w umiejętności konieczne do poradzenia sobie w trudnych i często przykrych sytuacjach.
Podsumowując, cele terapii uzależniania to m.in.:
Warto także podkreślić, że cele terapii uzależnienia mogą być różne dla różnych Klientów, dlatego są dopasowywane i ustalane w porozumieniu z osobą uzależnioną. Tylko jej pełna zgoda i zaangażowanie w proces terapii mogą przynieść zadowalające efekty.
Wśród osób borykających się z uzależnieniem od substancji lub czynności wciąż pokutuje przekonanie, że poradzą sobie ze swoim uzależnieniem sami, z wykorzystaniem np. swojej silnej wili. Niestety, jest to błędne myślenie, które nie pozwala im podjąć profesjonalnej terapii uzależnień lub znacznie opóźnia rozpoczęcie leczenia.
Na terapię uzależnień warto się zgłosić, gdy tylko dostrzeżemy u siebie jakiekolwiek objawy uzależnienia. Są nimi m.in.:
A jednak powodem, który znacznie opóźnia lub nawet uniemożliwia podjęcie terapii uzależnienia, jest także posiadany przez nas stereotyp osoby uzależnionej. Zazwyczaj jawi się ona nam jako człowiek zaniedbany, bezdomny, bez pracy i rodziny, często żebrzący w miejscach publicznych i zupełnie zdegradowany społecznie.
W rzeczywistości jednak większość osób uzależnionych zarobkuje, ma gdzie mieszkać, posiada rodziny i dzieci. Dopiero wieloletnie, postępujące i nieleczone uzależnienie sprawia, że stracimy swoje dotychczasowe życie i dobra, które zgromadziliśmy.
Nie warto więc czekać z rozpoczęciem leczenia do momentu, gdy zaczniemy wpisywać się w posiadany stereotyp. Im wcześniej zostanie rozpoczęta terapia uzależnienia, tym lepiej dla osoby uzależnionej i jej najbliższych.
Wśród dostępnych form terapii uzależnień znajdują się m.in.:
Najchętniej polecanym rozwiązaniem jest rozpoczęcie leczenia uzależnienia od całodobowego pobytu w profesjonalnym ośrodku leczenia uzależnień. Dzięki kilkutygodniowej lub kilkumiesięcznej, stacjonarnej terapii uzależnień, możliwa jest intensywna praca terapeutyczna pod okiem zespołu specjalistów.
Kolejnym etapem leczenia jest systematyczne uczęszczanie na terapię w formie dochodzącej. Pozwala to na pogłębioną pracę terapeutyczną. Uczestniczące w niej osoby uzależnione mogą już jednak wypełniać swoje obowiązki domowe, zawodowe czy rodzinne. Terapia ambulatoryjna pozwala podtrzymać efekty osiągnięte podczas stacjonarnej terapii w ośrodku.
Ważną i wspomagającą formą leczenia uzależnień jest także uczęszczanie na grupę wsparcia, np. na mityngi AA. W procesie wychodzenia z nałogu ogromnie istotne jest wsparcie innych osób, w tym osób uzależnionych, które również podjęły się leczenia.
Podczas terapii stacjonarnej następuje zmiana otoczenia osoby uzależnionej. W większości przypadków jest ona narażona na szereg wyzwalaczy w swoim dotychczasowym środowisku. Podczas stacjonarnej terapii może w pełni skupić się na swoim zdrowieniu i procesie terapeutycznym.
Terapia z zakwaterowaniem pozwala na uczestnictwo w codziennych spotkaniach grupy terapeutycznej, a także na sesje 1:1 z terapeutą uzależnień i konsultacje ze specjalistami np. lekarzem psychiatrą.
Profesjonalne ośrodki terapeutyczne, takie jak Sensica, pozwalają także na odkrycie innych sposobów spędzania wolnego czasu, zrelaksowanie się i odpoczynek na łonie natury, a także nawiązanie szczerych relacji z osobami, które doświadczają podobnych trudności.
Dzięki temu stacjonarna terapia uzależnienia staje się fundamentem w procesie dalszego leczenia. Wypracowane podczas jej trwania efekty są podtrzymywane i rozwijane w trakcie terapii dochodzącej, która jest zalecaną formą kontynuowania leczenia po opuszczeniu ośrodka.
Terapia uzależnień jest procesem, na który składa się terapia podstawowa oraz terapia pogłębiona oraz terapia nawrotowa – zalecana osobom doświadczającym nawrotu uzależnienia.
W rzeczywistości leczenie uzależnienia opiera się na nieustannej pracy nad sobą. O swoje emocje i uczucia, a także o swoje ciało i dobrą kondycję, należy dbać przez 24 godziny na dobę, na co często wskazują wieloletni abstynenci. Dobre traktowanie siebie, swoich najbliższych oraz swojego ciała staje się więc stylem życia osób uzależnionych. Warto właśnie w taki sposób traktować leczenie uzależnienia – jako zmianę dotychczasowych schematów postępowania i intepretowania świata oraz samego siebie.
Terapia stacjonarna może trwać od kilku tygodni do nawet roku, w przypadku uzależnienia od narkotyków. Ośrodki terapeutyczne posiadają zróżnicowane oferty leczenia i czas trwania terapii.
Kontynuowanie spotkań z terapeutą zalecane jest przez co najmniej kilka miesięcy do nawet dwóch lat. Jest to jednak, podobnie jak w przypadku ustalania celów terapii, kwestia niezwykle indywidualna i dopasowywana do potrzeb i oczekiwań Klienta podejmującego leczenie.
Niezwykle trudne w terapii uzależnienia jest… jej rozpoczęcie. Osoby uzależnione często wskazują właśnie ten krok jako jeden z najtrudniejszych w leczeniu. Pomimo szerokiej oferty ośrodków terapeutycznych i łatwo dostępnych informacji o terapii, wielu uzależnionych odczuwa wstyd i lęk przed poproszeniem o specjalistyczną pomoc.
W rzeczywistości jednak chęć zawalczenia o siebie i swoje zdrowie jest powodem do dumy. Właśnie tak zalecamy myśleć o każdej swojej próbie leczenia.
W Ośrodku Sensica wiemy, jak ważne dla naszych Klientów jest poczucie bezpieczeństwa, dyskrecji oraz zachowanie anonimowości w swojej walce z nałogiem. Dlatego oferujemy profesjonalną terapię uzależnień w trybie stacjonarnym z zakwaterowaniem w Pałacu Wierzbiczany oraz w trybie ambulatoryjnym – w formie regularnych spotkań ze specjalistą w gabinecie.
Aby rozpocząć terapię uzależnienia, należy wykonać pierwszy, najmniejszy krok. W przypadku leczenia uzależnienia jest nim – tylko i aż – wykonanie telefonu. Skontaktuj się z naszym ośrodkiem, a opowiemy Ci o możliwych rozwiązaniach oraz dostępnych formach pomocy.
Bibliografia:
Umów się na wizytę